تنش آبی جدی است

خراسان رضوی با ۲۹ هزار و ۱۳۰ هکتار تاکستان، پس از استان‌های قزوین و آذربایجان غربی در جایگاه سوم کشور ازنظر سطح کشت و تولید انگور قرار دارد.

شیوه کشت انگور در ۲۱ هزار و ۴۳۰ هکتار تاکستان خراسان رضوی “آبی” و در هفت هزار و ۷۰۰ هکتار از تاکستان‌های این استان دیم است که متأسفانه این کشت در طی دو سال گذشته به دلیل کاهش بارندگی و تنش‌های ناشی از خشک‌سالی با کاهش روبرو بوده است.

آغاز فصل برداشت محصول انگور این استان اواخر تیرماه است و به‌طورمعمول تا ۷۰ درصد محصول برداشتی در خراسان رضوی به کشمش می‌شود.شهرستان‌های خلیل‌آباد، قوچان، کاشمر و جغتای که درمجموع ۱۴ هزار و ۸۴۸ هکتار تاکستان یعنی ۶۹ درصد مساحت تاکستان‌های خراسان رضوی رادارند به ترتیب صاحب رتبه‌های نخست تا چهارم سطح زیر کشت و تولید انگور در این استان هستند.

بیشترین سطح کشت انگور در خراسان رضوی به ارقام “عسکری، پیکامی، ترکمن، فخری، صاحبی، یاقوتی و کشمشی بی دانه اختصاص دارد.

بلایای طبیعی بلای جان تاک‌ها
شهرستان خلیل‌آباد از قطب‌های تولید انگور در خراسان رضوی است که ۶ هزار هکتار تاکستان دارد و سالانه ۱۵۰ هزار تن انگور از این سطح برداشت می‌شود.

حسین جعفری یکی از تاک‌داران این منطقه در گفت‌وگو با بازار اظهار می‌کند: ۸۰ درصد از انگور تولیدشده در شهرستان خلیل‌آباد به کشمش تبدیل‌شده و مابقی برای تازه خوری به دیگر شهرستان‌ها و استان‌ها و نیز کشورهای همسایه حمل می‌شود.

وی در خصوص مشکلات و موانع سد راه انگور داران به ما می‌گوید: به دلیل فقدان صنایع تبدیلی و بسته‌بندی در شهرستان خلیل‌آباد بخشی از تولیدات باغی این منطقه به ضایعات تبدیل می‌شود.

جعفری بیان می‌کند: خلیل‌آباد به‌واسطه گستره تاکستان‌های انبوهش هرسال هم‌زمان با فرارسیدن فصل برداشت انگور روزانه ده‌ها تن لرگ انگور نیز بهشهرهای خراسان رضوی صادر می‌کند اما امسال این برگ‌ها به دلیل بارش‌های تگرگ دچار حادثه شده و دست باغداران در حنا گذاشت.

وی می‌گوید: در این شهرستان چندین مرکز جمع‌آوری برگ دایر شده است و همه‌روزه ۲۰ تن برگ مو در قالب ۲۰ کامیون از شهرستان بارگیری می‌شود؛ که این امر منجر به ایجاد اشتغال در روستاها به مدت ۵۰ روز و در هرروز ۸۰۰ نفر شده است اما امسال بارش‌های تگرگ بسیاری از به باغداران را متضرر کرد.

مشکلات تاک‌داران
خلیل قنبری یکی از تاک‌داران نمونه خراسان رضوی که موفق شده تا تولید در هر هکتار را به بیش از ۵ برابر حد استاندارد ارتقا دهد رفته در گفت‌وگو با بازار اظهار می‌کند: در سال‌های اخیر به علت کم‌آبی و خشک‌سالی و گاه پایین آمدن قیمت کشمش در بازار و کم بودن درآمدها برخی از باغداران به کشت‌های جایگزین پرداخته‌اند ازجمله زعفران که درهرصورت درآمد بیش‌تری داشته باشند .

وی در پاسخ به سؤال ما مبنی بر اینکه آیا کاشت و داشت انگور صرفه اقتصادی دارد یا خیر می‌گوید: در این راستا باید اذعان کرد کاشت و برداشت انگور هنگامی صرفه اقتصادی دارد که دولت بازار صادرات را هدایت و یا راه را برای کشاورزان باز کند.

وی اذعان می‌کند: بسیاری از تولیدکنندگان به دلیل اینکه آشنایی با بازارهای فروش و یا صادراتی ندارند لذا دسترنج آن ها خوراک دلالان می‌شود.

قنبری به بازار می‌گوید: به نظر من دولت باید با حمایت تشویق باغداران از کشت‌های جایگزین و نابودی باغ‌های باارزش انگور در شهرستان جلوگیری کند و از طرفی باغداران را برای استفاده از روش‌های جدید و مدیریت خوب در تولید این محصول کمک کند.

این باغدار نمونه یادآور می‌شود: تولیدکنندگان همان‌طور که گفتم توان مالی کمی دارند لذا قادر به خشک‌کردن حجم زیادی از انگور نیستند و از طرفی آشنایی با بازارهای فروش ندارند لذا بهتر می‌بینند که محصول خود را برای اینکه روی زمین نماند قبل از برداشت پیش‌فروش کنند.

وی بیان می‌کند: شما اگر سری به تاکستان‌های دیگر بزنید متوجه می‌شوید که حتی برخی از صاحبان آن‌ها هزینه تأمین آفت‌کش‌ها و کود را هم در برخی از مواقع سال نداشته و حالا که مواد مصرفی با افزایش ۳۰۰ درصدی روبرو شده این مشکل بزرگ‌تر از همیشه خودنمایی می‌کند.

قنبری اذهان می‌کند: به‌طور مثال یارانه کود شیمیایی حذف‌شده و تهیه یک کیسه ۵۰ کیلویی کود بیش از ۵۰۰ هزار تومان برای باغدار هزینه دارد و لذا هر چه سطح باغات بیشتر باشد مشکلات کشاورز هم بیشتر می‌شود و لذا همین موضوعات برای انگور کاران ایجاد دغدغه کرده است.

صادرات خراسان رضوی به اروپا
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی این استان را یکی از قطب‌های تولید کشمش خوانده و به بازار می‌گوید: عمده انگور خراسان رضوی در سه شهرستان کاشمر، خلیل‌آباد و بردسکن حدود ۱۵ هزار هکتار باغات انگور داریم که بیش از ۵۰ درصد انگور استان در این سه شهرستان تولید می‌شود.

محمد میری دیسفانی بابیان اینکه این استان رتبه سوم را در تولید انگور در کشور دارد اظهار داشت: ۷۵ درصد از انگور تولیدی در استان، فرآوری می‌شود.

وی اظهار کرد: در خراسان رضوی حدود ۲۹ هزار هکتار سطح زیر کشت باغات، انگور است که به لحاظ سطح و تولید این استان رتبه سوم را در کشور دارد.

وی یکی از مشکلات در فرآوری محصول کشمش را ضعیف بودن صنایع بسته‌بندی و تکمیلی دانست و گفت: از فعالان عرصه فرآوری محصولات کشاورزی ازجمله انگور درخواست داریم که نسبت به به‌روزرسانی و تجهیز واحدهای خود اقدام کنند.

میری گفت: عمده کشمش تولیدی خراسان رضوی به سمت کشورهای اروپایی، آسیای میانه و عربی صادر می‌شود و از سوی دیگر کشورهایی که مقصد و مصرف‌کننده محصولات ما هستند کیفیت و بار میکروبی برایشان بسیار مهم است.

فعالیت ۴۵ واحد صنعتی در حوزه انگور
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی هم‌چنین در پاسخ به این سؤال که آیا صنایع تبدیلی لازم برای تبدیل انگور به محصول صادراتی کشمش در این استان فراهم است یا خیر به بازار می‌گوید: ۴۵ واحد صنعتی و نیمه‌صنعتی در خراسان رضوی در حوزه محصول انگور فعالیت می‌کنند.

میری بابیان اینکه امسال نیز پیش بینی می شود افزون بر ۳۵۰ هزار تن انگور از سطح باغات استان برداشت شود ادامه داد: واحدهای فرآوری و صنایع تبدیلی مرتبط با این محصول، از ظرفیت‌های تولیدی خوب در استان خراسان رضوی محسوب می‌شود.

میری در پاسخ به این‌که چه مشکلاتی بر سر راه تاک‌داران استان قرار دارد نیز بیان کرد: تنش‌های خشک‌سالی، محدودیت در برداشت از سفرهای زیر زمینی و کاهش منابع آب‌های زیرزمینی و نزولات جوی موجب شده تا کشت محصولات کم آب طلب مانند انگور، پسته، زعفران و گیاهان دارویی در استان رو به افزایش باشد.

بابیان اینکه عمده واحدهای تولیدی یا فرآوری مرتبط با محصول کشمش در این شهرستان‌ها متمرکز است، گفت: توسعه باغات به سبک نوین یکی از اقداماتی است که برای افزایش بهره‌وری در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی قرارگرفته و در این خصوص طرح‌های سایبان، آرایش باغات و احداث باغات به شیوه‌های داربستی اجراشده است.

وی همچنین افزود: راه‌اندازی انبار بورس کالایی درکشمش از دیگر اقداماتی بوده که سال گذشته در خلیل‌آباد با ظرفیت ۱۰۰ تن انجام شد؛ شهرستان کاشمر نیز این درخواست را داشته و مراحل اداری و مقدماتی برای اجرای این درخواست، در حال بررسی و انجام است.

مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی اظهار داشت: با راه‌اندازی انبار بورس کالایی، نه‌تنها نقش واسطه‌ها کمرنگ می‌شود بلکه خود تولیدکننده می‌تواند در قیمت‌گذاری و فروش محصول نقش کلیدی و اساسی را داشته باشد.